Link do pełnego artykułu: https://doi.org/10.1186/S13054-019-2657-5
Wprowadzenie: Mimo iż w ostatnich kilkudziesięciu latach śmiertelność chorych w stanie krytycznym zmniejszyła się, liczba pacjentów, u których długotrwale utrzymują się poważne zaburzenia funkcjonowania, uległa zwiększeniu, prowadząc do pogorszenia jakości życia i znaczących kosztów opieki zdrowotnej. Istotnym elementem wielospecjalistycznej opieki, mogącym poprawić rokowanie pacjentów w stanie krytycznym, jest optymalna terapia żywieniowa, którą należy prowadzić w oddziale intensywnej terapii (OIT), po zakończeniu pobytu pacjenta w OIT i po wypisie pacjenta ze szpitala.
Metody: Niniejszy przegląd podsumowuje najnowsze osiągnięcia naukowe i wytyczne dotyczące żywienia chorych w oddziale intensywnej terapii oraz przedstawia praktyczne wskazówki dotyczące prowadzenia optymalnej terapii żywieniowej w trzech fazach ścieżki terapeutycznej pacjenta.
Wyniki: Na podstawie najnowszego piśmiennictwa i wytycznych w pierwszym okresie pobytu pacjenta w OIT zaleca się stopniowe osiąganie docelowej podaży kalorii i białka. Po tej fazie można dostarczać pełną dawkę kalorii, najlepiej po ustaleniu jej na podstawie kalorymetrii pośredniej. Konieczne jest monitorowanie fosforanów, aby móc wykryć hipofosfatemię w przebiegu zespołu ponownego odżywienia i w razie jej stwierdzenia ograniczyć podaż kalorii. Po pierwszej fazie należy dążyć do docelowej podaży białka w ilości co najmniej 1,3 g/kg/dobę. W okresie przewlekłego pobytu pacjenta w OIT i po wypisie z OIT należy dostarczać większą ilość białka/kalorii, najlepiej w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi. Po opuszczeniu OIT osiągnięcie docelowej podaży białka bywa trudniejsze niż osiągnięcie docelowej podaży kalorii, w szczególności po usunięciu sondy pokarmowej. Po wypisie ze szpitala stosowanie diety wysokobiałkowej i wysokokalorycznej prawdopodobnie będzie konieczne przez dłuższy czas, aby zapewnić optymalne wyniki leczenia. Kluczowe znaczenie w tym okresie mają wysokobiałkowe doustne suplementy pokarmowe. Istnieją też pewne możliwości farmakologiczne, które można połączyć z terapią żywieniową, aby wzmocnić odpowiedź anaboliczną i pobudzić syntezę białek mięśni.
Wnioski: W celu poprawy odległego rokowania u pacjentów leczonych w OIT – zarówno w czasie pobytu w OIT, jak i po jego zakończeniu – niezbędna jest optymalna terapia żywieniowa, która może zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia konsekwencji ciężkiej choroby. Często cele żywieniowe nie są osiągane na żadnym etapie leczenia i rekonwalescencji. Pacjenci powinni pozostawać pod kontrolą i otrzymywać spersonalizowaną terapię żywieniową, której cele należy odpowiednio dopasowywać do poszczególnych okresów leczenia po wyprowadzeniu pacjenta ze stanu krytycznego.
Słowa kluczowe: białko, kalorie, przekarmienie, niedożywienie, autofagia, dysfunkcja mitochondrialna, zespół ponownego odżywienia, mikroskładniki odżywcze, żywienie dojelitowe, żywienie pozajelitowe, doustne suplementy pokarmowe, aktywność fizyczna.